JAK CZYTAĆ BILANS SPÓŁKI?
Bilans stanowi syntetyczne zestawienie majątku (aktywów) oraz źródeł jego finansowania tj. kapitałów i zobowiązań (pasywów) jednostki.
Art 21. Ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego zobowiązuje Dewelopera do umożliwienia zapoznania się z sprawozdaniem finansowym spółki za ostatnie dwa lata. Aby ułatwić zrozumienie znajdujących się w nim danych przekazujemy Państwo pierwszą część poradnika “Jak czytać bilans Spółki”.
Bilans stanowi syntetyczne zestawienie majątku (aktywów) oraz źródeł jego finansowania tj. kapitałów i zobowiązań (pasywów) jednostki.
Aktywa jednostki stanowią składniki majątku, które uporządkowane są w bilansie według zasady rosnącej płynności, co oznacza, że początkowe pozycje stanowią na ogół mniej płynne bądź trudniej zbywalne aktywa trwałe tj. grunty, budynki i budowle, maszyny techniczne i urządzenia, środki transportu i inne środki trwałe. W dalszej kolejności w aktywach bilansu znajdują się między innymi inwestycje długoterminowe, a dalej łatwiej zbywalne zapasy, należności krótkoterminowe oraz najbardziej płynne środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych.
Jak wspomnieliśmy powyżej majątek jednostki (aktywa) ma źródło swojego finansowania. Jednostka może sfinansować posiadany majątek z kapitału własnego, w szczególności z wkładów wniesionych przez wspólników, z zysków osiągniętych w latach poprzednich i niewypłaconych wspólnikom, a także zobowiązań. Zobowiązania mogą mieć charakter długoterminowy i krótkoterminowy, a ich podział w bilansie wskazuje na to czy dotyczą zobowiązań z tytułu kredytów bankowych, pożyczek, zobowiązań z tytułu dostaw i usług czy na przykład z tytułu podatków i ubezpieczeń społecznych.
Czytając bilans jednostki, w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na poziom kapitału własnego. Kapitał własny powinien być dodatni, na ogół wyższy niż wartość wniesionego kapitału podstawowego. Kapitał podstawowy, wyszczególniony jako pierwsza pozycja kapitału własnego, stanowi bowiem kapitał wnoszony np. w przypadku Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zgodnie z umową Spółki lub statutem w przypadku Spółki akcyjnej, a więc na samym początku działalności – zanim działalność okaże się dochodowa lub niedochodowa. W strukturze kapitału własnego znajdziemy dlatego także informację o wyniku finansowym jednostki za dany okres bądź wynikach z lat ubiegłych. Im wyższa wartość kapitału własnego, w tym w szczególności za sprawą zysków generowanych w bieżącym i poprzednich okresach sprawozdawczych, tym lepsza i bardziej stabilna powinna być sytuacja majątkowo-finansową jednostki. Wartość kapitału własnego stanowi tzw. wartość księgową jednostki.
Przyjmuje się, choć nie jest to sztywna zasada, że wartość majątku trwałego (gruntów, budynków, maszyn itd.) powinna być w jak największym stopniu sfinansowana kapitałem własnym i zobowiązaniami długoterminowymi. Należy zwracać uwagę czy taka struktura cechuje właśnie analizowany przez nas bilans. W przeciwnym razie może okazać się, że jednostka finansuje aktywa o charakterze długoterminowym, krótkoterminowym długiem. To z kolei może prowadzić do nadmiernego zadłużenia jednostki i konieczności spłacania drogich kredytów i pożyczek.
Po dokładnym przestudiowaniu struktury i wysokości kapitałów własnych, należy się zapoznać ze strukturą zobowiązań jednostki. W wykazie zobowiązań w bilansie możemy dowiedzieć się ile dana jednostka posiada zobowiązań wobec banków (zobowiązania z tytułu kredytów), zobowiązań z tytułu pozostałych pożyczek, zobowiązań z tytułu dostaw i usług, wynagrodzeń, podatków i ubezpieczeń społecznych. Zobowiązania, które podlegają spłacie powyżej jednego roku kwalifikowane są do zobowiązań długoterminowych, a te podlegające spłacie do jednego roku, z wyłączeniem zobowiązań z tytułu dostaw, wykazywane są jako zobowiązania krótkoterminowe. Z zasady im więcej jednostka zalega do podmiotów zewnętrznych, w szczególności jeżeli są to zobowiązania przeterminowane tym gorzej. O ile poziom przeterminowania jest trudny do uchwycenia w samym tylko bilansie, o tyle możemy zwrócić uwagę, czy poziom tego zadłużenia nie jest zbyt wysoki w stosunku do rozmiarów prowadzonej działalności.
Wartość zobowiązań krótkoterminowych powinna być zatem pokryta z nadwyżką przez aktywa obrotowe, a więc środki pieniężne, krótkoterminowe należności i w mniejszym stopniu zapasy. Jeżeli relacja środków pieniężnych do zobowiązań krótkoterminowych zbliża się do 1 można uznać sytuację finansową jednostki za bezpieczną. Oznacza to bowiem, że jednostka jest zdolna do terminowej i szybkiej spłaty zobowiązań. Zapasy czy należności są składnikami mniej płynnymi i tym samym jednostka powinna dążyć do utrzymywania jedynie niezbędnego poziomu zapasów bądź należności.
Na szczególną uwagę zasługują po stronie majątku jednostki inwestycje. Z układu bilansu możemy dowiedzieć się czy inwestycje dotyczą na przykład nieruchomości, wartości niematerialnych i prawnych czy na przykład inwestycji finansowych.
W bilansie jednostki każdorazowo znajdziemy informację na dzień kończący rok obrotowy oraz porównywalnie na dzień kończący poprzedni rok obrotowy. Są to o tyle istotne informacje gdyż pozwalają na przeprowadzenie analizy porównawczej i stwierdzenie czy wartość majątku wzrosła, a jeżeli tak to w jakiej kategorii (aktywa trwałe, zapasy, należności, środki pieniężne), czy wzrosła bądź zmalała wartość kapitałów i zobowiązań. W przypadku na przykład kapitałów można wywnioskować czy ich wartość wzrosła na przykład z uwagi na osiągnięty zysk.